Муравейка І.А. Мы таксама радрасцём. Выбранае: вершы / І.А. Муравейка. — Мн.: Беларусь, 1971. — 47 с.
Рэц.: Літвінаў Р. Па сур'ёзнаму і з жартам // Гомельская праўда. — 1971. — 3 ліст.
Рэц.: Літвінаў Р. Хараство наваюлля // Наст. газета. — 1972.— 19 лютага.
Муравейка І.А. Песня над палямі.: Вершы і песні / І.А. Муравейка. — Мн., 1955.
Рэц.: Бурьян Б. Автор дождался выхода кннгн // Сталин. молодёжь. — 1956. — 3 января.
Муравейка Іван Андрэевіч
Памятаю гарачыя туркменска-ашхабадскія дзянёчкі сярэдзіны 1980-х... Яшчэ і года не правёў у далёкім і спякотным краі, а ўжо назбіраўся пэўны багаж інфармацыі пра беларуска-туркменскія літаратурныя повязі, пра тое, хто з нашых літаратараў вядомы тут, на радзіме Махтумкулі, каго з беларускіх паэтаў і празаікаў чытаюць у Мары і Тэджэне, у Небіт-Дагу ды Гёк-Тэпе на роднай, не меней багатай, чым астатнія, мове. То і вяло мяне гэтае веданне па рэдакцыях, на сустрэчы з перакладчыкамі, літаратуразнаўцамі. Як добрага знаўцу беларускай дзіцячай літаратуры завочна ведаў і народнага паэта Туркменістана Каюма Тангрыкуліева. Аднойчы адважыўся і пазваніў яму. Дамовіліся сустрэцца ў рэдакцыі дзіцячага часопіса "Корпе" ("Малыш").
Цяпер, дый і раней, сярод гараджан часам заходзяць дыскусіі наконт таго, дзе лепей жыць — у горадзе ці ўсё ж у вёсцы. Цікава, што ў час гэтых гутарак ледзь ці не ўсе кулакамі б'юць сябе ў грудзі, пераконваючы, якая гэта радасць пастаянна знаходзіцца на ўлонні прыроды, адчуваючы сапраўдную повязь з зямлёй. Толькі чамусьці часта далей прызнанняў у любові справа не ідзе. Праўда, многія маюць дачы, але каб пераехаць на пастаяннае жыхарства ў вёску ці ў які-небудзь невялікі гарадок... Разумнікаў не надта шмат знаходзіцца, бо адна справа — заяўляць пра нейкі свой намер, і зусім іншая — ажыццявіць гэта на практыцы. Усё ж у гарадскіх кватэрах цяплей і ўтульней, няма патрэбы пастаянна клапаціцца пра гаспадарку. Адным словам, ёсць, як кажуць, і хлеб, і да хлеба.
Так склаўся літаратурны лёс Івана Муравейкі, што ведаем мы яго — заслужана ведаемі — як самага ці не рабацяшчага беларускага дзіцячага паэта. Дзесяткі вершаваных зборнікаў для малечы выйшлі з-пад яго рукі, многія з тых вершаў даўно і надоўга перасяліліся ў вучнёўскія чытанкі.
А тут раптам заходжу ў сталічны «Светач» і бачу на паліцы акуратную кніжку ў зялёнай вокладцы: Іван Муравейка. «Прынес з вайны».
Адразу хацеў бы сказаць вось пра што. Сёння, калі мы вельмі далёка сягнулі ў абплёўванні ўсяго на свеце, калі журналістка з рэспубліканскім імем піша, што ёй ніякавата бачыць наіўных ветэранаў з ордэнскімі планкамі, кніга Івана Муравейкі — якраз тая кніга, якраз той грамадзянскі ўчынак, які можна і варта ацаніць.
Інсцэніраванае прадстаўленне па творах I. А. Муравейкі
Вядучы.
Жыла-была Смяшынка —
Вясёлая дзяўчынка.
(Выбягае, весела падскокваючы,Смяшынка, усміхаецца і кланяецца прысутным.)
Цудоўнага паэта, сціплага, з прыветлівай усмешкай дзядулю Муравейку на Любаншчыне ведаюць усе. Яго творы заўсёды знаходзяць свайго чытача, як дзіцячага так і дарослага. А паэтычныя вобразы Любанскага краю разышліся дасціпнымі цытатамі: "Скажыце "Любань" і ў сэрцы адразу ж...", "Як ляцелі лебедзі над зямлёй вясенняю...", "Нямала знакамітых сёл і гарадоў...". Складаліся яны душой і сэрцам паэта, трывалымі каранямі сваёй зямлі. Здаецца, не так даўно мы віншавалі І.А. Муравейку з 80-годдзем і новай дзіцячай кнігай "Куды не пойдзеш— цуды знойдзеш".
Якім вы ўяўляеце сабе 80-гадовага чалавека? Напэўна, хворым, маларухомым, з дрэннай памяццю і патухлым бляскам вачэй ? Гэта ўяўленне знікае адразу пры сустрэчы з Іванам Андрэевічам Муравейкам, якому 21 кастрычніка спаўняецца 80 гадоў. Падцягнуты, рухавы, вясёлы і жыццярадасны, ё'н сустрэўмяне на парозе ўласнага дома. Жыве Іван Андрэевіч у Любані ў звычайнай сялянскай хаце, якую пабудаваў сам капя пяцідзесяці гадоў таму. У той час і ліпу ля каліткі пасадзіў — сёння гэта вялізнае, магутнае дрэва бачыцца здалёк. Здаецца, яно прыязна махае табе і запрашае ў госці. Не будзем жа адмаўляцца — гасцям у гэтай хаце рады заўжды...
Чуеце крокі? Чуеце крокі?
Яны набліжаюцца з даляў далёкіх.
Гэта замошская слаўная рота
Ідзе паглядзець, як замошцы жывуць:
Якія ўкосы, якія ўмалоты,
Якія сягоння тут песні пяюць.
I вось ужо можна яскрава ўявіць:
Стаіць перад намі строй баявы.
Вось Паўлаў Андрэй наперад выходзіць:
«Як маецца зараз сынок мой Ваподзя?
Яго я напэўна, цяпер не пазнаю,
" Ды бацьку свайго не падводзіць ён, знаю...»
Так, па зямлі ён упэўнена йдзе.
I не дае з вейкі ўпасці слязе.
Чуеце крокі? Чуеце крокі?
Яны набліжаюцца з даляў далёкіх.
Замошская рота заўсёды ў паходзе -
Жыве ў нашых сэрцах,
У песнях Валодзі.
Родны кут штоночы сніцца —
Дожджык ці пароша...
Сам жыве ён у сталіцы,
А душа — ў Замошшы.
Сам жыве ён у сталіцы,
А душа— у Замошшы.
Ён з-пад крана п'е вадзіцу,
А душа п'е росы.
ЁН з-пад крана п'е вадзіцу,
А душа п'е росы,
А душа пяе ў блакіце
Пра палеткі і плёсы
А душа пяе ў блакіце
Пра палеткі, плёсы...
Шмат дабра яму мы зычым --
Чалавек харошы.
Вядома ўсім, што вельмі шмат
Куткоў на свеце дзіўных.
Але не менш, а болей, брат,
Іх на тваёй радзіме.
У нашым краі дарагім,
У Беларусі роднай
Не памяняешся ні з кім,
Яе красою годнай.
Пайшоў я з брацікам сваім
За вёску, на прастору.
...Святлее золак... Мы глядзім,
Як адцвітаюць зоры.
Як узыходзіць новы дзень
У залатым убранні,
Як абмалёўвае прамень
I хат, і дрэваў грані.
Вунь школа новая—палац багаты,
Дзіцячым шматгалоссем ён шуміць.
А я стаю ля даўняй шкопьнай хаты
I сэрца маё нечага шчыміць,
Нібы спаткаўся са сваім дзяцінствам
I прытуліўся да крыніцы чыстай,
Нібы сустрэў настаўнікаў сваіх—
Пачуў іх голас, твары ўбачыў іх..,
Даруйце мне за слабасць за старэчую.
Да новай школы прыспяшаю крок,
А то яшчэ спазнюся на сустрэчу,
Каб пажадаць вам сонечных дарог.
Хай радасць тут бруіць крыніцай вечнай,
Хай будзе святам кожны дзень і ўрок.
Сябры мае, на вас я спадзяюся.
Вам новы век даверыць не баюся.
У глыбіні Палесся, каля невялікай рэчкі Талькі, якая ўпадае ў апетую Янкам Купалам Арэсу, на пяць кіламетраў расцягнулася вёска Таль. Там і нарадзіўся я 21 кастрычніка 1921 года.
Свайго бацькі не памятаю. Ен памёр, калі мне было чатыры гады. А праз год памёр ад прастуды малодшы брат Вадодзя. Я астаўся адзіным сынам у маці. Але мяне не дужа песцілі: на маці, як на старэйшай нявестцы, ляжала ўся хатняя гаспадарка, і ёй проста не было часу даглядаць мяне, а ў дзядзькоў, Фёдара і Мікалая. былі свае дзеці. Праўда, дзед Апанас мяне любіў і часга са мной забаўляўся, можа таму, што я сірата.
Калі надышоў час садзіцца за буквар, маці занесла колькі дзесяткаў яек і купіла на норткі і сарочку «краму». I мяне, упершыню апранутага ва ўсё «куплёнае» адвялі ў школу.
Вучыўся я старанна, з ахвотай, прымаў удзел у грамадскім жыцці вёскі. Мы ставілі ў нардоме п'есы, больш на антырэлігійныя тэмы, ахоўвалі палі. Малюнкі дзяцінства назаўсёды адбіліся ў памяці. Але не толькі радасці былі тады, зведаў я і жахі, засмучэнні.
Я дружыў з суседскім хлапчуком Алесем, гады на два старэйшым за мяне. Ён быў нашым важаком, смелым, дапытлівым, крыху нават свавольным. Аднойчы змайстраваў з нейкай трубкі «рэвальверт» і павёў нас да ракі. 3 баязлівай цікаўнасцю сачылі мы за кожным рухам Алесевых рук. Вось ён чыркнуў запалкай, прыцэліўся ў чыйсьці картуз, павешаны на алешкавы куст, і сам сабе крыкнуў: «Агонь!» Раздаўся глухі трэск. Алесь войкнуў, і мы з жахам убачылі, як ён вырваў з вока «рульку», кінуў яе і, заціснуўшы далоняй вока, пабег цераз грады дадому. Так ён і астаўся на ўсё жыццё з адным вокам. А я і цяпер са страхам гляджу на дзіцячыя свавольствы.
Свайго бацькі не памятаю. Ен памёр, калі мне было чатыры гады. А праз год памёр ад прастуды малодшы брат Вадодзя. Я астаўся адзіным сынам у маці. Але мяне не дужа песцілі: на маці, як на старэйшай нявестцы, ляжала ўся хатняя гаспадарка, і ёй проста не было часу даглядаць мяне, а ў дзядзькоў, Фёдара і Мікалая. былі свае дзеці. Праўда, дзед Апанас мяне любіў і часга са мной забаўляўся, можа таму, што я сірата.
Калі надышоў час садзіцца за буквар, маці занесла колькі дзесяткаў яек і купіла на норткі і сарочку «краму». I мяне, упершыню апранутага ва ўсё «куплёнае» адвялі ў школу.
Вучыўся я старанна, з ахвотай, прымаў удзел у грамадскім жыцці вёскі. Мы ставілі ў нардоме п'есы, больш на антырэлігійныя тэмы, ахоўвалі палі. Малюнкі дзяцінства назаўсёды адбіліся ў памяці. Але не толькі радасці былі тады, зведаў я і жахі, засмучэнні.
Я дружыў з суседскім хлапчуком Алесем, гады на два старэйшым за мяне. Ён быў нашым важаком, смелым, дапытлівым, крыху нават свавольным. Аднойчы змайстраваў з нейкай трубкі «рэвальверт» і павёў нас да ракі. 3 баязлівай цікаўнасцю сачылі мы за кожным рухам Алесевых рук. Вось ён чыркнуў запалкай, прыцэліўся ў чыйсьці картуз, павешаны на алешкавы куст, і сам сабе крыкнуў: «Агонь!» Раздаўся глухі трэск. Алесь войкнуў, і мы з жахам убачылі, як ён вырваў з вока «рульку», кінуў яе і, заціснуўшы далоняй вока, пабег цераз грады дадому. Так ён і астаўся на ўсё жыццё з адным вокам. А я і цяпер са страхам гляджу на дзіцячыя свавольствы.