До 1917 года

    Любаншчына — паўночная ўскраіна Беларускага Палесся. Рака Арэса, абмінаючы маляўнічыя пагоркі і лясы ў вярхоўях, губляецца ў ніжнім цячэнні сярод балоцістых нізін Мар'іна — Загалля. У каменным веку людзі пачалі сяліцца на прыарэскіх узвышшах, на берагах пасляледавіковых азёр — Вячэра, Загальскае, Баяніцкае, уздоўж шматлікіх прытокаў Арэсы — Таліцы, Вызенкі, Няжараўкі. Археолагамі на тэрыторыі Любаншчыны знойдзена вялікая колькасць старажытных паселішчаў, курганоў, гарадзішчаў. На частцы іх праводзіліся археалагічныя раскопкі.
    История края
    До 1917 года

    Непадалёку ад Любані, на полі каля вёсак Ператок і Дубнікі, ацалеў невялікі неўзараны астравок. Наўкол растуць бярозы і асіны, на іх і на крыжах — стужкі, фартушкі. У цэнтры астраўка ляжыць камень, амаль цалкам уросшы ў зямлю. Мясцовыя жыхары далі яму імя — Божы камень. Камень — ледавіковы валун, зялёны, замшэлы ад часу. Яго абрысы нагадваюць трохкутнік вышынёй крыху больш метра, які выступае над зямлёй на трэць.
    История края
    До 1917 года

    Умоўнай датай рассялення славян на поўнач ад Прыпяці, у тым ліку і на Паарэссі, лічаць IX ст.[1] Мяркуецца, што за Прыпяць па левых яе прытоках прасоўвалася адна са славянскіх груповак — дрыгавічы. Вядома, што дрыгавічы, як і ўсе славяне, хавалі сваіх памёршых супляменнікаў у грунтавых ці курганных могільніках. Сярод найбольш ранніх дрыгавіцкіх пахаванняў на левабярэжных прытоках Прыпяці згадваюцца курганныя могільнікі каля в. Няжараўкі (на былой р. Няжараўцы — прытоку Таліцы), в. Агароднікі ў басейне р. Случ.
    История края
    До 1917 года

    У XIII ст. палітычны цэнтр беларускай дзяржаўнасці перайшоў з Полацка на Панямонне, у Наваградак. У 50-я гады Міндоўг, а затым яго сын Войшалк аб'ядналі Наваградскую зямлю з Літвою. Пры Гедыміне (1316 — 1341 гг.) склалася ядро Беларуска-Літоўскай дзяржавы, якая атрымала назву Вялікае княства Літоўскае. Пануючае месца ў княстве заняла беларуская культура, дзяржаўнай стала беларуская мова. У другой палове XIV — пач. XV ст. пры князях Альгердзе і Вітаўце ВКЛ у сваіх межах дасягала ад Балтыйскага да Чорнага мора, ад Бярэсця да Мажайска.
    История края
    До 1917 года

    Вясной 1794 г. у Рэчы Паспалітай пачалося паўстанне пад кіраўніцтвам Тадэвуша Касцюшкі. У абарону сваёй волі і годнасці са зброяй у руках услед за палякамі выступілі і беларусы. Адной з найболыш гераічных старонак паўстання быў рэйд атрада Стэфана Грабоўскага ў жніўні 1794 г. па Міншчыне. Месцам трагічнага канца дзёрскага і адчайнага паходу сталі берагі Арэсы пад Любанню.
    История края
    До 1917 года

    Дата заснавання ўрэцкай мануфактуры (люстэркавай) даследчыкамі прыводзіцца розная: 1737 і 1738, па іншых звестках — 1635 г. Бясспрэчна, што ў пачатку XVIII ст. Урэцкая гута існавала і выпускала прадукцыю, доказам чаму з'яўляецца келіх з ініцыяламі цара Пятра I. У час Паўночнай вайны слуцкая знаць давала баль у гонар рускай арміі, для якога былі выраблены такія келіхі.
    История края
    До 1917 года

    «Сведения о промышленности Белоруссии». Минская губерния, 1828 г.
    ... IV. Стеклянные
    Гр. Стефания Витгенштейн, урожденная кн. Радзивилл, Бобруйский уезд, м. Уречье, на собственной земле, в деревянном строении.
    История края
    До 1917 года

    Белорусы обыкновенно среднего роста, но в лесных уездах преобладает население выше среднего роста. Волосы по большей части русые, походка не спешная, скорее ленивая. Деревни строятся преимущественно в одну линию, по обе стороны улицы; иногда по одну сторону идут жилые дома, по другую — сараи и гумна (в Слуцком уезде).
    История края
    До 1917 года

    Уключэнне беларускіх зямель у склад цэнтралізаванай, з моцнай вярхоўнай уладай Расійскай імперыі прывяло да пэўнай палітычнай стабілізацыі. Быў пакладзены канец ваенным сутычкам, феадальнай анархіі, магнатам забаронена трымаць свае войскі, мець крэпасці. Беларускія землі ўключаны ў агульнарасійскую гаспадарчую сістэму, што пашырыла рынак збыту прадукцыі земляробства. У 1796 г. праведзена губернская рэформа, якая ўводзіла павятовае дзяленне на далучаных беларускіх землях (па 20 — 30 тысяч чалавек падатковага, або рэвізскага, насельніцтва). Паветы аб'ядноўваліся ў губерні. Землі Любаншчыны ўвайшлі ў склад Слуцкага, Бабруйскага і Мазырскага паветаў Мінскай губерні.
    История края
    До 1917 года

    Среди российских полководцев XIX столетия, чьи славные деяния и заслуги перед Отечеством в силу различных причин в наше время оказа­лись незаслуженно забытыми, – генерал от инфантерии князь П. Д. Цицианов. Будучи в начале прошлого века наместником и главнокомандующим на Кавказе, Павел Дмитриевич сделал очень многое для утверждения российского влияния в этом регионе.

    История края
    До 1917 года

    Павел Міхайлавіч Шпілеўскі нарадзіўся 12 лістапада 1823 года ў вёсцы Шыпілавічы Любанскага раёна Мінскай вобласці. Яго бацька працаваў прыходскім святаром у Рэчыцы, затым у 1819 годзе быў накіраваны ў Шыпілавіцкую царкву, а ў 1825 годзе пераведзены ў Ігумен (цяпер Чэрвень). Сям'я Шпілеўскіх была вялікаю — бацькі выхоўвалі сямёра дзяцей. Павел быў трэцім. Глядзела дзяцей свяшчэнніка звычайная шыпілавіцкая сялянка Агата Касьмінава, якую потым забралі ў Ігумен. Яна з пашанай прыгадваецца П.М. Шпілеўскім у “Падарожжы па Палессі і Беларускім краі” як цудоўная апавядальніца казак.
    История края
    До 1917 года

    Начиная со второго дня рождественских святок до Крещения, а в некоторых местах и до великого поста устраиваются в Белоруссии в домах зажиточных хозяев, и в особенности у которых много взрослых дочерей, так называемые колядные повечорки.
    История края
    До 1917 года

    Юрьев-день чуть ли не во всей России пользуется особенным значением, доказательством тому известная русская пословица: «Вот тебе, бабушка, и Юрьев-день!» Но особенно Юрьев-день чтят в Белоруссии. Простонародье местное ознаменовывает его празднованием и пением песен, в которых упоминается о Юрье. Мало того, накануне Юрьева-дня совершаются какие-то языческие обряды, явно говорящие о древнем значении этого дня...
    История края
    До 1917 года

    Да нядаўняга часу на тэрыторыі Любанскага раёна захавалася толькі адна царква — ва Урэччы. Між тым царкоўная гісторыя Любаншчыны даволі багатая. Як і на ўсёй Беларусі, тут перапляталіся лесы праваслаўных, уніяцкіх, каталіцкіх вернікаў. Праз бурныя гістарычныя падзеі, войны, пажарышчы, балыпавісцкі тэрор дайшлі толькі пісьмовыя дакументы, успаміны ды пагоркі, на якіх узносіліся званамі ў неба драўляныя і мураваныя храмы...
    История края
    До 1917 года

    П. М. Шпілеўскі ў нарысах «Падарожжа па Палессі і Беларускім краі», апісваючы побыт сялян Мінскай губерні, згадваў хваробы, якімі найбольш часта хварэлі жыхары: прастудная гарачка, дызентэрыя, каўтун, залатуха, ліхаманка... Прычынамі захворвання былі антысанітарыя, скучанасць жытлаў, часта сумеснае пражыванне з дамашняй жывёлай, недахоп цёплага адзення, дрэннае харчаванне, недаяданне.

    История края
    До 1917 года

    У пачатку XIX ст. у Расіі ўпершыню створана міністэрства народнай асветы. Еўрапейская частка краіны падзялялася на шэсць навучальных акруг, на чале якіх стаяў папячыцель. Землі Беларусі, у тым ліку і Любаншчыны, увайшлі ў склад Віленскай навучальнай акругі.
    История края
    До 1917 года

    В лесу, возле деревни Мордвиловичи Любанского района, расположен колодец, вода которого считается в народе целебной. Местные жители называют его источником Пресвятой Богородицы, рассказывая легенду о том, как в незапамятные времена Богородица явилась во сне задремавшему на этом поле (лес вырос позднее) пастушку, указав на место, где он может напиться. Проснувшийся мальчик с несказанным удивлением обнаружил образовавшийся на указанном Богородицей месте родник с чистой водой. 

    История края
    До 1917 года

    По семейным преданиям мой дед, Михаловский Василий Иосифович, служил в Российской армии в период Первой мировой войны. Единственный документ, свидетельствующий об этом - чудом сохранившаяся полуосыпавшаяся фотокарточка, где дед (стоит справа) снят с тремя сослуживцами.

    История края
    До 1917 года

    Тым, хто займаецца даследаваннем свайго радаводу або краязнаўствам, добра вядома: факт нараджэння ў дадзенай мясцовасці чалавека, які с цягам часу зрабіўся знакамітым, ня толькі дадае вядомасці гэтаму населеннаму пункту, але і падобны ліхтару, што ярка асвятляе нябачныя ў змроку дробныя гістарычныя дэталі, на якія, каб гэтага святла не было, ніхто не звярнуў бы ўвагі.
    История края
    До 1917 года

    © 2025. П а м я т ь. Любанский район

    Память. Любанский район